ABD yönetimi, ağustosta onaylanarak yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası’nın arkasından, Çinli üreticilerin ileri çip teknolojilerine erişimine yönelik kısıtlamalarla Pekin’in bu sektördeki teknolojik kabiliyetine set çekme niyetini açıkça ortaya koydu.
ABD Tecim Bakanlığına bağlı Endüstri ve Güvenlik Bürosu (BIS), 7 Ekim’de yayımladığı duyuruda, aralarında Çin’in en büyük bellek çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies, en büyük yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group’un bulunmuş olduğu 31 şirket ve kurumun İhracat Denetim Sıralaması’ne alındığını bildirdi.
Amerikan menşeli ürün ve teknolojilerin ulusal güvenliğe aykırı amaçlar için kullanımını önlemeyi amaçlayan denetim listesindeki firmalar, Washington’ın denetim şartlarını yerine getirmediği takdirde “kara sıralama” olarak adlandırılan İhracat Yasağı Sıralaması’ne alınacak.
ABD yönetimi daha ilkin Çinli telekomünikasyon donanımları üreticisi Huawei ile mikroçip imalatçısı Internasyonal Yarı İletken İmalat Şirketi’ni (SMIC) İhracat Yasağı Sıralaması’ne almıştı. Washington ek olarak Amerikan çip üreticileri Nvidia ve AMD’ye, belirli ileri teknoloji çiplerin Çin’e ihracatı için lisans şartı getirerek bu sektörde kısmi bir kısıtlamaya gitmişti.
TEKNOLOJİ SEDDİ
Yeni engellemeler tüm sektörü kapsayan bütüncül bir kuşatma girişimi olarak görülüyor. Yeni getirilen lisans şartları ile 16 nanometre, 14 nanometre ve daha minik boyutlu işlemci devreleri, 18 nanometre ve daha minik RAM hafıza çipleri ile 128 ve daha çok katmanlı NAND flash hafıza çipleri denetime doğal olarak olacak. Ek olarak çip üretimi için ihtiyaç duyulan araç-gereç, makine ve donanımın Çin’e ihracatı için de lisans şartı getirilecek.
Yarı iletken mikro devrelerde boyutun küçülmesi, işlem kapasitesinin artması ve enerji ihtiyacının azalması anlamına geliyor. Böylece yüksek kapasiteli çipleri entegre eden işlemcilerle daha gelişmiş akıllı aygıt ve donanımlar üretilebiliyor.
Çin’in gelişmiş mikro çiplerle suni zeka ve süper bilgisayarlar geliştirmesini, askeri alanda kullanılabilecek yüksek kapasiteli entegre devreler yapım etmesini önlemeyi amaçlayan engellemeler, ABD’nin bu alandaki teknolojik üstünlüğünü muhafaza etmeyi hedefliyor.
ABD VATANDAŞLARININ ÇİN’DE ÇALIŞMASI İZNE TABİ OLACAK
Öte taraftan yeni engellemeler ABD vatandaşlarının Çin’de çip endüstrisinde çalışmasını izne doğal olarak kılıyor. Çin’de ileri teknoloji çiplerin üretildiği şirketlerde çalışan Amerikalılar, ABD haricinde nükleer ve biyolojik silahlar ile roket geliştirme programlarında çalışanlar benzer biçimde denetimlere doğal olarak tutulacak.
Küresel çip endüstrisinin seneler içindeki entegrasyonu ve oldukca sayıda ABD şirketinin üretimlerini Çin’de yapmasıyla oldukca sayıda Amerikalı bilim insanı ve mühendis iş gücünün mühim parçası haline gelmişti.
Yeni düzenlemenin arkasından Amerikan vatandaşlarının Çin’deki işlerini bırakmak zorunda kalacağı öngörülüyor. İhracat denetim sıralamasında yer edinen Yangzte Memory Technologies ve Naura Techology Group’un Amerikalı çalışanlarına görevlerini bırakmalarını bildiri etmiş olduğu bildiriliyor.
Çin’in internasyonal insan kaynağına erişimine sekte vurması beklenen düzenlemenin, çip endüstrisinde inovasyonu baltalayacağı tahmin ediliyor.
ABD, TEKNOLOJİK ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KAPTIRMAK İSTEMİYOR
ABD, öncüsü olduğu çip endüstrisini Çin ile teknolojik rekabetteki “kırmızı çizgisi” olarak görüyor, 5G yazışma altyapısında olduğu benzer biçimde üstünlüğünü kaptırmak istemiyor.
Bugün yaygın kullanılan çip ve entegre devreler ilk kez 1970’li yıllarda Silikon Vadisi’nde üretilmeye başlandı. ABD, başlangıcından itibaren tasarım, üretim ve satış alanlarında önder ülke konumundaydı. Ülke halen tasarım ve satış alanlarında dünyada en büyük paya haiz.
Küresel çip ekosisteminin bütünü göz önüne alındığında ABD hala endüstrinin en büyük aktörü konumunda. Başta Intel, Qualcomm, Micron, Nvidia ve AMD olmak suretiyle dünyanın önde gelen çip geliştiricileri ile Applied Materials, Lam Research ve KLA benzer biçimde önde gelen çip imalatı donanımlarının üreticilerinin bir çok Amerikan şirketleri.
Amerikan Yarı İletken Endüstrisi Birliğinin verilerine gore, 2022’de 555,9 milyar dolara ulaşan küresel çip satışlarının yüzde 46’sı Amerikan şirketlerince yapılmış oldu. ABD’yi yüzde 21 ile Cenup Kore, yüzde 9 ile Japonya ve Avrupa ülkeleri, yüzde 8 ile Tayvan ve yüzde 7 ile Çin izledi.
Fakat ABD’nin üretim alanındaki oranı giderek azalıyor. 1990’ların başlangıcında yüzde 37 olan üretim oranı bugün yüzde 12 civarına düşmüş durumda. Üretimin büyük kısmı de yurt dışındaki ortaklıklarla yapılıyor.
İMALATTA ASYA’NIN PAYI BÜYÜK
Küreselleşmeyle Amerikan şirketlerinin üretimlerini deniz aşırı bölgelerdeki taşeronlara aktarmasıyla çip dökümhaneleri Asya ülkelerine kaydı. Japonya, Singapur, Tayvan, Cenup Kore ve son olarak da Çin imalat alanında mühim güç elde etti.
Piyasa araştırma şirketi Trendforce’un 2022 verilerine gore, Tayvan şirketleri küresel üretimde yüzde 66 ile en büyük paya haiz. Tayvan’ı yüzde 17 ile Cenup Koreli, yüzde 8 ile Çinli ve yüzde 9 ile ABD ve öteki ülkelerden firmalar izliyor.
Küresel üretimin ortalama 4’te 3’ü coğrafi olarak Tayvan, Cenup Kore ve Çin’de yoğunlaşmış durumda.
“ÇİP VE BİLİM YASASI”
Washington, son dönemde imalat alanındaki payını artırmayı, tedarik zincirlerindeki kesintilere karşı küresel pazarın kontrolünü sürdürmek açısından yaşamsal görüyor.
ABD Kongresinde 27-28 Temmuz’da, çip üretimi sektörüne 280 milyar dolarlık yardımı öngören “Çip ve Bilim Yasası” kabul edildi.
ABD Başkanı Joe Biden’ın 9 Ağustos’ta imzalayarak yürürlüğe soktuğu yasa, ülkede yarı iletken üretiminin artırılmasını hedefliyor.
Yasa, yarı iletken üretimi için ortalama 52 milyar dolarlık desteğin yanı sıra yarı iletken fabrikalarının kurulumunu teşvik etmek için dört yıllığına yüzde 25’lik vergi indirimini içeriyor.
Yasanın, teşviklerden yararlanmak isteyen şirketlere, Çin’deki üretim tesislerinin teknolojik kapasitesini geliştirmeme şartı getirmesi, Pekin’in bu alandaki tesirini sınırlama hedefine işaret ediyor.
ÇİN’İN TEPKİSİ NE OLACAK?
Çin, ABD’nin kısıtlayıcı düzenlemelerine karşı hemen hemen somut eylemde bulunmadı. Kısıtlamaların kısa ve orta vadede halihazırda teknolojik olarak daha düşük düzeyde üretim meydana getiren Çinli şirketlerin kabiliyetini etkilemesi beklenmezken ülkenin uzun solukta teknoloji alanında kendine kafi hale gelme hedefine darbe vuracağı sadece öteki taraftan bu hedefe yönelik motivasyonunu artıracağı öngörülüyor.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, ABD’nin kısıtlamaları duyuru etmesinin arkasından yapmış olduğu açıklamada, ihracat kontrollerinin internasyonal tecim kurallarını ihlal ettiğini vurgulayarak, Washington’ın adımını “teknolojik hegemonyasını sürdürme çabası” olarak yorumladı.
Çin’in Washignton Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pıngyu da “ABD teknoloji alanındaki enerjisini gelişmekte olan ülkeleri ve yükselen piyasaları boğmak, kalkınmalarını engellemek için kullanıyor. ABD, Çin’in ve gelişmekte olan dünyanın geri kalanının sonsuza dek endüstri zincirinin en altında kalmasını umuyor.” ifadelerini kullandı.
Devlet destekli sektör kuruluşu Çin Yarı İletken Endüstri Birliği de mevzuyla ilgili açıklamasında, “hazzı” ve “ayrımcı” olarak nitelediği tedbirlerin internasyonal rekabete aykırı bulunduğunu belirterek geri çekilmesini istedi.
Çin’in şirketlerine yönelik ihracat kontrollerine karşı ABD şirketlerine benzer yaptırımlar uygulayabilir fakat hemen hemen bu yönde işaret görülmüş değil.
Çinli üreticilerin iyi mi bir yol izleyeceği hemen hemen kati değil. şirketlerin kısa vadede ABD’nin denetim talebine pozitif yönde cevap vererek en azından ihracat yasağından kaçınmaya çalışacağı tahmin ediliyor. Nitekim, Naura Technology Group, borsaya yapmış olduğu bildirimde ABD’nin Pekin Büyükelçiliği yetkilileri ile ön görüşmelere başladığını deklare etti.
Devlete ilişkin Yangtze Memory Technologies şirketi ise faaliyetlerini internasyonal regülasyonlara uygun bulunduğunu belirterek iş birliği sinyali verdi.
Pekin’in tepkisi ne olursa olsun, ABD’nin Çin’e karşı başlatmış olduğu “çip savaşının” ilanı niteliğindeki adım, ileri değişen teknolojinin gelecekte iki ülke arasındaki stratejik rekabetin ana cephe hattını olacağını gösteriyor.
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.