Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, küçüklere bilhassa 0-3 yaş içinde telefon ya da tablet verip yalnız bırakmanın onları otizm talibi haline getirebileceğini söylemiş oldu.
Üsküdar Üniversitesi’nden meydana getirilen açıklamaya bakılırsa, Sıhhat Bakanlığınca otizmli bireylerin aileleri için ‘”Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) Aile Rehberi” hazırlandı. Otizm sıklığının 20 yılda 200 kat arttığı belirtilen rehberde, fazla teknolojik alet kullanımına dikkat çekildi.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, otizm spektrum bozukluğu da denilen otizmin nöro gelişimsel bir hastalık bulunduğunu belirterek, hastalığın geniş bir yelpazede değişik özelliklerle görüldüğünü kaydetti.
Asperger sendromunda ferdin fazlaca akıllı olmasına rağmen toplumsal ilişkilerinin fazlaca zayıf bulunduğunu belirten Tarhan, “Asperger sendromunda kişinin mantıksal zekası oldukça yüksek. İki ay sonrasında ayın 28’inin hangi güne denk geldiğini derhal hesaplıyor ve söylüyor fakat oturup birisiyle söyleşi edemiyor, konuşamıyor. Hepimiz gülüp komiklik yapıyor, o anlayıp gülemiyor, katılamıyor. Duygusal okuryazarlığı zayıf. Bu zihin kuramı bir tek insanda var. Öteki canlılarda yok.” ifadelerini kullandı.
Tarhan, ileri düzeydeki otizmli çocuklarda genetik olarak zihin kuramı oluşturmayla ilgili gen olmadığını aktararak, meydana getirilen çalışmaların otizmin yüzde 10-15’inin genetik kaynaklı, yüzde 70-80’inin ise sonradan geliştiğini gösterdiğini kaydetti.
Otizmli bireylerde ince motor beceriler ve kaba motor becerilerin olmasına karşın kişinin duygusal aktarım yapamadığını belirten Tarhan, “Otizmli bir çocuk, zamanında yürüyebiliyor. Sözgelişi 1 yaşlarında yürüyor fakat gecikmiş konuşma ortaya çıkıyor. Çocuk sosyalliği ve duygusallığı öğrenemiyor. Hepimiz güldürmüş olduğu süre o gülemiyor. Duygusal aktarım yapamıyor. Göz teması kuramıyor. Beyni daha fazlaca kolay öğrenmeye yönelik şeylerle ilgileniyor. Sözgelişi ileri otistik bir evladı kucağınıza alınca kutu gibidir ve tepki vermez. Fakat sıhhatli bir çocuk kolayca bir ilişki kurabilir.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
“Ailelerin çocuklarını fazlaca iyi gözlemlemesi gerekiyor”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, ailelerin çocuklarını fazlaca iyi gözlemlemesi gerektiğine dikkati çekerek, “Çocuk göz teması kuramıyorsa, duygulara karşılık veremiyorsa, anne ve babanın gülümsemesine karşılık veremiyorsa otizmden şüphelenmek lazım. Otizm, 1 yaşlarında bile yakalanabiliyor. Çocukta gecikmiş konuşma var ise genel anlamda 3-4 yaşlarında yakalanıyor. Gecikmiş konuşmadan başka öteki öncül emareler de bulunuyor.” ifadelerini kullandı.
Sıhhat Bakanlığının otizmle ilgili hazırladığı kitapçığa değinen Tarhan, “Oldukca başarı göstermiş bir emek verme. Alın teri dökenlere teşekkür ediyorum. Bu fazlaca işe yarayacak bir kitapçık olacak. Aileler, erken tanıyla ilgili Sıhhat Bakanlığı web sayfasından indirip inceleyebilirler. Orada fazlaca güzel bilgiler var.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Tarhan, çocuğun otizm olma riskinin daha önceki yıllara oranla artış gösterdiğini aktararak, şunları kaydetti:
“Son yıllarda resmi istatistiklere bakılırsa, yüzde 200 arttı. Artan kısmı genetik olan otizm değil, öğrenilmiş otizm. Şahıs normalde otistik olmaz fakat aile bağlarının zayıf olması, toplumsal öğrenmenin zayıf olması, duygusal öğrenmenin zayıf olması, tek yönlü öğrenme olduğundan çocuk bir tek belli bir alanda başarı göstermiş oluyor. Öteki alanlarda başarısız oluyor. İzole bir halde yalnız oluyor. Şu anda toplumsal yalıtım ve yalnızlık insanlığın, gençlerin hastalığı durumunda. Otizm, aslen içe kapanıklık ve yalnızlık hastalığıdır. Otistik şahıs ayrı bir dünyada, ayrı bir yaşam içinde yaşıyor. Temel ihtiyaçlarının karşılanması kafi oluyor, otistik şahıs başka bir şey aramaz.”
Öğrenilmiş otizmin çoğu zaman yatkınlık geni olanlarda hızla çıktığını aktaran Tarhan, otizmin, yatkınlık geni olmayanlarda fazlaca ileri derecede uyaran mahrumiyeti var ise ortaya çıkabildiğini bildirdi.
Tarhan, otizmin en büyük ilacının toplumsal temas bulunduğunu belirterek, “Birebir eğitimle eksikler tamamlanır fakat kişinin toplumsal ve fizyolojik teması fazlaca önemlidir. Toplumsal medya terimi yanlış kullanılıyor. Aslına bakarsak toplumsal medya, toplumsal medya değil sanal medyadır. Orada sosyallik yok. Yalnız sanal bir ortamda görüşme var. Toplumsal olması için karşı karşıya olması lazım, insanların birbirine dokunması lazım. Çocuk için de aynısı geçerlidir. Çocuğun koşması, oynaması, eğlenmesi lazım.” ifadelerini kullandı.
“4 yaşına kadar bunu düzelttik düzelttik, düzeltmedik ondan sonrasında beyin kendini kapatıyor”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çocuklarda teknoloji kullanımının sınırı olan ve kontrollü olması icap ettiğini belirterek, tek yönlü uyarımın çocuğun üstündeki negatif etkilerini şu şekilde söyledi:
“Hızla gelişen teknolojinin bilinçsiz kullanımı evladı toplumsal izolasyona götürüyor. Tek yönlü öğrenme yapıyor. Öğrenilmiş otizmin ilk emaresi gecikmiş konuşmadır ve bu durum popüler psikiyatride klip sendromu diye geçiyor. Klip sendromunda çocuk tek yönlü mesaja maruz kalıyor. Çoğu zaman bir müzik kanalı açık oluyor ve çocuk devamlı dönen klipleri izliyor. Çocuk herhangi bir çaba göstermiyor. Kafa yorma ve öğrenme yok. Yalnız eğlence var. Çocuk kendini oraya kaptırıyor. Bundan dolayı ‘ucuz bakıcı’ diyoruz. Anne de çocuğa tableti ya da akıllı telefonu veriyor ya da televizyonu açıyor. Çocuk tek yönlü maruziyet yaşıyor. Beyni bir tek görsel idrak alıyor. Çocuk sözcük üretme ihtiyacı hissetmediği için beynin o bölgesi köreliyor. 4 yaşına kadar bunu düzelttik düzelttik, düzeltmedik ondan sonrasında beyin kendini kapatıyor. Ondan sonrasında öğrenmek fazlaca zorlaşıyor. Oldukca hususi çaba ve eğitimlerle oluyor.”
Teknolojiden kaçınmanın mümkün olmadığını vurgulayan Tarhan, “Bilhassa teknoloji ile ilişkimiz bizim toplumsal ilişkimizin bir parçasıdır. Teknoloji ile ilişkimiz sıhhatli değilse biz çocuklarımızı otizm talibi yaparız. Bunu kesinlikle fazlaca açık söyleyebiliriz. Çocuklarımıza bilhassa 0-3 yaş içinde telefon ya da tablet verip yalnız bırakmak onları otizm talibi haline getirir. Duygusal dikkatsizlik çocuğa zarar verir.” uyarısında bulunmuş oldu.
“Otizmin en büyük özelliği empati yoksunluğudur, başkalarının duygularını okuyamazlar”
Tarhan, evlatların kontakt kurmayınca yaşamı öğrenemediğini belirterek, hayvan beyninin öğrenmiş olarak dünyaya geldiğini, insan beyninin ise insani değerleri dünyaya ulaştıktan sonra öğrendiğini bildirdi.
Çocuğun empatiyi öğrenmesi icap ettiğini aktaran Tarhan, “Otizmin en büyük özelliği empati yoksunluğudur, başkalarının duygularını okuyamazlar. Kendi duygularını da bir çok süre okuyamazlar. Empati yoksunluğu, bu asrın en büyük sorunudur. Şu anda dünyanın en fazlaca yoksulluk ve yoksulluk çekmiş olduğu alandır. Bu tinsel fakirliktir. Onun da ana mevzusu empati yoksunluğudur.” ifadelerini kullandı.
Tarhan, büyükşehir yaşamının evlatların sosyalleşmesindeki engellerden biri bulunduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Eskiden çocuğun yürümeye başladıktan sonrasında arkadaşları oluyordu. Mahallede arkadaşları ve komşuları vardı. Onlarla toplumsal temas içinde yaşamı öğreniyordu. Fakat şimdi apartman evladı. Annenin başka imkanı yok, evladı toplumsal medya ya da akıllı telefona bağlıyor. Bu çocuğa zarar veriyor. O nedenle çocuğun sosyalleşmesi için 3 yaşlarında kreşe verilmesi öneriliyor. Çocuk, anası ve babası haricinde başka kimseyi görmüyorsa her gün 2-3 saatlik toplumsal alanlara götürülmesi lazım. Anaokulu ve okul öncesi eğitimler fazlaca mühim. Okul öncesi eğitim iyiyse çocuk otizmle ilgili risk grubundaysa direk otizm başlamayabiliyor. Okul öncesi 0-3 yaş eğitim tüm dünyada otizmin çaresi olarak düşünülüyor.”
Oyunun çocuğun gelişiminde fazlaca mühim bir yeri bulunduğunu aktaran Tarhan, “Çocuğun en ciddi işi oyundur. Çocuk, oyunda kendini ifade eder ve yaşar. Çocuğun en büyük iki ihtiyacı vardır; biri oynamak, diğeri de sevilmek. Bu ikisi var ise uyuyan otizm bile var ise canlanmıyor. Riski var ise da risk grubunda tetiklenmiyor.” değerlendirmesinde bulunmuş oldu.
Yoruma kapalı.