Hüseyin GÖKÇE
Türkiye son 20 senedir, teşvik mekanizmasını ileri teknoloji ve katma kıymeti yüksek ürünlerin üretim ve ihracat içindeki payını artırmaya yönelik devamlı değiştiriyor. Sadece bir oldukça ülkeye gore oldukça eli bol olarak nitelendirilebilecek teşvik sistemi, yüksek katma kıymet üretiminde kayda kıymet bir artış yaşanmasını sağlamadı.
DÜNYA’nın TÜİK verilerinden yapmış olduğu hesaplamalara gore, 2016 yılından bu yana yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerde Türkiye toplam 248 milyar 601 milyon dolarlık dış tecim açığı verdi. Başka bir ifade ile son 6 yıl 4 aylık vakit diliminde, bu kategoride aylık averaj 3 milyar 271 milyon dolarlık tecim açığı verildi.
Teknolojik dış tecim açığının kompozisyonunda seneler itibarıyla yaşanmış olan keskin değişiklik de dikkat çekti.
2021’de 43 milyar dolar açık verildi
2016 senesinde 54 milyar 489 milyon dolarlık yüksek ve orta yüksek teknoloji açığı içinde yüksek hızla gelişen teknolojinin oranı yüzde 43,4 oldu. 2017’de açık miktarı 43 milyar 646 milyon dolara gerilerken, bunun içinde yüksek hızla gelişen teknolojinin oranı yüzde 52,9’a çıktı. 2018 senesinde bu kez açık 34 milyar 638 milyon dolara indi bunun içinde yüksek hızla gelişen teknolojinin oranı yüzde 52,3 olarak hesaplandı. 2019 senesinde 22 milyar 111 milyon dolarlık açığın yüzde 80’ine karşılık gelen 17 milyar 767 milyon dolarlık kısmı yüksek teknoloji, 4 milyar 344 milyon dolarlık kısmı ise orta yüksek teknolojili ürünlerden oluştu. 2020 senesinde dengelenme yaşandı. Toplam açık miktarı 35 milyar 526 milyon dolara çıkarken, yüksek ve orta yüksek teknolojili ürünlerin oranı aynı oldu. Açık miktarı yüksek teknolojide 17 milyar 948 milyon dolar, orta yüksek teknolojide ise 17 milyar 578 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti.
2021’de orta yüksek teknolojili ürünlerdeki açık, ileri teknoloji ürün dış tecim açığının üstüne çıktı. Bu zamanda bu iki gruptaki toplam dış tecim açığı 43 milyar 267 milyon dolara çıkarken, yüksek teknolojili ürünleri oranı yüzde 44’e geriledi. Orta yüksek teknolojili ürünlerin oranı ise 24 milyar 111 milyon liralık kıymet ile ortalama yüzde 56’ya çıktı.
İhracat içindeki oranı da azalıyor
Yüksek teknolojili ürünlerin ihracat içindeki oranı da bu zamanda gerilemesini sürdürdü. 2019 senesinde toplam ihracat içinde yüksek teknolojili ürünlerin oranı yüzde 3,6 seviyesindeyken, bunun oranı yüzde 3,4’e geriledi. 2021 senesinde ise yüzde 3’e gerileyen yüksek teknolojili ürünlerin oranı 2022 yılı Ocak-Nisan döneminde yüzde 3 oldu. Aynı dönemde orta yüksek teknolojili ürünlerin ihracat oranı da benzer şekilde geriledi. 2019’da yüzde 36,4 olan hisse, 2020’de yüzde 35,9, 2021’de yüzde 33,4 ve 2022 Ocak-Nisan döneminde yüzde 32.8’e geriledi.
Yoruma kapalı.