Ukrayna’nın Türkiye’den temin edilen insansız hava araçlarını konuşlandırması, Rus güçlerini püskürtmedeki başarısının ayrılmaz bir parçası oldu. SİHA’ların Türkiye´ye kazandırdığı askeri kabiliyet, ülkeyi bölgede mühim bir güç haline getirdi. İnsanlık tarihinde ilk kez bir teknoloji devletlerarası ilişkilerde yalnız sosyolojik ve dolaylı etkisinde bırakır yaratmakla kalmayıp, direkt karar alma mekanizmalarının olmazsa olmaz parçalarından biri haline gelmiştir ve insan dışı bir erkek oyuncu olarak kendine özgü problem ve avantajlarıyla sahada yer edinmeye adım atmıştır.
Sosyolojik, siyasal, ekonomik ve kültürel süreçlerin değişimi mevzusunda inovasyon, tarih süresince devamlı mühim bir parametre olmuştur. Bu dönüşüm süreçleri durumdan etkilenen erkek oyuncular için fırsatlar sunmuş olduğu şeklinde bazı meydan okumaları da ortaya çıkarmıştır. Bu yönüyle içinde bulunduğumuz son yüz senelik vakit diliminde dünyada ortaya çıkan teknolojik gelişmeler internasyonal ilişkilerde benzeri görülmemiş temel değişikliklere yol açmıştır.
Dış politikada yeni eksen
Bazı kilit teknolojilerin geliştirilmesi, ülkelerarası münasebetler bağlamında kartların tekrardan karılmasına sebep olacaktır. Hatta ülkelerin dış politikalarının politik ekseninin önümüzdeki dönemde suni zeka, data teknolojileri, otonom sistemler ve insansız hava araçları şeklinde bazı yeni teknolojiler tarafınca belirleneceği ve bu alanda bir odak oluşturacağı bile varsayılabilir. Bu şeklinde mühim teknolojilere haiz olmanın ülkeler arasındaki jeopolitik yapıyı tekrardan düzenleyeceği yada jeostratejik üstünlük ilişkilerini değiştireceği muhtemeldir. Bu bağlamda internasyonal ilişkiler alanında bilimsel ve teknolojik gelişmeler her geçen gün daha çok önem kazanmaktadır. Bununla beraber çeşitli legal ve yasadışı erkek oyuncular, data teknolojilerinin sunmuş olduğu olanaklar yardımıyla internasyonal kamuoyu oluşturabilmektedir.
Toplumsal medya ve siyasal gelecek
Data teknolojileri, dünya kamuoyunun yaşanmış olan mühim gelişmelere bilhassa toplumsal medya platformları vasıtasıyla daha da duyarlı hale gelmesini elde etmiştir. Data teknolojilerinin bu denli süratli gelişimi devlet-dışı aktörlere etkinlik gösterebilecekleri yeni alanlar açılmıştır ve onları internasyonal politikanın bir aktörü haline getirmiştir. Nitekim bu teknolojiler, kitle yazışma araçlarını kullanarak kamuoyu yaratmayı hedefleyen gruplar için muhteşem imkânlar sunmaktadır ve ülkelerin iç siyaset meseleleri dış siyaset gündemine taşınabilmektedir. Arap baharı örneğinden de anlayacağımız suretiyle toplumsal medya üstünden ortaya çıkan örgütlenmelerin, ülkelerin siyasal geleceğini bazen değiştirdiği görülmüştür (1).
Bu ve benzeri gelişmeler bölgesel, ulusal ve internasyonal olayların seyrini mühim seviyede etkileme potansiyeline haizdir.
Yarış tekrardan başlıyor
Teknolojik sistemlerin gelişim dinamizmi ve hızı, internasyonal ilişkilere ayrı bir şekil vermiştir. Toplumsal medya platformlarının yanı sıra internasyonal ilişkileri belirlemede etkili olan değişik teknolojilerden anlatmak mümkündür. Robotik ve suni zeka geliştirmede, devletler içinde küresel bir savaşım hızla devam ediyor. Dördüncü endüstri devrimi sürecindeki değişiklik dalgasında oyun kurallarının yeninden belirlendiği ve yarışın tekrardan başladığını müşahede etmekteyiz. Robotik sistemler, elektrikli otomobiller, dron teknolojikleri, suni zeka şeklinde değişimler internasyonal arenada tektonik bir kaymaya niçin oluyor ve bu bağlamda dünyadaki güç dengeleri değişiyor.
SİHA’lar dünya gündeminde
Askeri operasyon süreçleri suni zekâ tabanlı komuta denetim sistemleri ile mühim bir dönüşüm geçiriyor. Rakiplerin faaliyetleri anlık olarak izlenebilecek ve olası reaksiyonlarına karşı dinamik hareket etme kabiliyeti ortaya çıkacaktır. Bununla beraber askeri operasyonlar sürecinde karar vericiler için eş zamanlı olarak operasyon planlarının tekrardan dönüştürülebilmesi ve revize edilebilmesi imkanı ortaya çıkacaktır. Türkiye´nin Suriye’de İdlib sahasında, Libya’da ve Dağlık Karabağ’da Türk yapımı Silahlı İnsansız Hava Araçları (SİHA) kullanılarak meydana gelen operasyonlarda elde etmiş olduğu sonuçlar dünya kamuoyunda da gündeme geldi. Sensörlerden gelen detayları suni zekâ temelli görüntü işleme teknikleriyle işleyen Silahlı İnsansız Hava Araçlarının çatışmalarda ortaya koyduğu performans ve Türkiye’nin bu alanda kaydettiği ilerleme internasyonal çevrelerde oldukça takdir topladı. Gelişmiş bir ağ yapısı içinde suni zekâ tabanlı bu askeri sistemlerin çatışma alanlarında yoğun kullanımı müdafa endüstri alanında geleneksel tabanca sistemlerinin gözden geçirilmesine yol açtı ve dünya pazarında bu teknolojilere olan talebi daha da arttırdı. Ek olarak gene Rusya’nın Ukrayna işgalinde değişen teknolojinin savaşın seyrini iyi mi etkileyebileceği görüldü. Ukrayna’nın bir kısmı gene Türkiye’den temin edilen insansız hava araçlarını konuşlandırması, Rus güçlerini püskürtmedeki başarısının ayrılmaz bir parçası oldu. Kiev’e yaklaşan Rus tanklarının yerini bulup, etkisiz hale getirilmesini elde eden Silahlı insansız hava araçları, insanlı hava araçlarına kıyasla askeri operasyonlarda insan kaybını önleyerek ve hava üstünlüğü sağlamada tehlikeli sonuç bir rol ile ilgi odağı haline geldi.
Silahlı insansız hava araçlarının Türkiye´ye kazandırdığı askeri kabiliyet, ülkeyi bölgede olan mühim bir güç haline getirdi. Ek olarak bu teknolojilerin gelişmesinin ülke içinde çeşitli sektörlere yansımaları görülmektedir. Yeni teknolojiler mevzusunda ülke ekonomisinde yeni bir dinamik oluşmaktadır. Suni zekâ ve robotik sistemler şeklinde teknolojiler ile askeriye başta olmak suretiyle öteki birçok alanda rekabetin tekrardan başladığı bir süreçte ilerleme kaydeden ülkeler büyük avantajlar elde ediyor ve geçmiş dönemlerde jeopolitik tesiri kısıtlı olan erkek oyuncular görünür hale geliyor. Bu teknolojiler internasyonal arenada devletlerin ihtimaller içinde sınanmalar ve meydan okumalara karşı olmazsa olmaz ve yatırım yapılması elzem olan bir alan haline geldi. Bu süreçte hiçbir büyük devletin bu teknolojiye yatırım yapmamak şeklinde bir lüksü yok. İnsanlık tarihinde ilk kez bir teknoloji devletlerarası ilişkilerde yalnız sosyolojik ve dolaylı etkisinde bırakır yaratmakla kalmayıp, direkt karar alma mekanizmalarının olmazsa olmaz parçalarından biri haline gelmiştir ve insan dışı bir erkek oyuncu olarak kendine özgü problem ve avantajlarıyla sahada yer edinmeye adım atmıştır.
Çin’in yükselişi
Çin´in dünyanın ikinci ekonomisi olmasındaki temel sebeplerden birisi, dijitalleşme mevzusunda gerçekleştirdiği atılımlar olarak görülebilir (2). Geçtiğimiz son 20 yıl öncesine kadar küresel ölçekte düşük fiyatlı bir üretim atölyesi olan Çin, yeni nesil teknolojiler, suni zeka ve dijitalleşme odaklı yapısal bir dönüşüm stratejisi planını uygulamaya koydu. Çin´in bu teknoloji ve dijitaleşme planları, ülkenin ABD ve Avrupa ile içinde olan mesafeyi hızla kapatmasını ve dünya siyasetinde mühim seviyede etkili olmasını sağlamış oldu. Bu stratejinin bir sonucu olarak ABD´de mevcud data teknojilerinin tamamına denk inovasyonların Çin´de var bulunduğunu görmekteyiz. Yeni nesil teknolojik gelişmeler bağlamında Çin birçok alanda neredeyse rakipleri ile aynı gelişmişlikte sistemler üretmekte ve bazı sektörlerde ABD´den ve Avrupa’dan daha ileri sistemler geliştirmektedir. Ülkelerin teknolojik bağımlılıkları da artık jeopolitik ihtilaflar bağlamında mühim bir parametre olarak beliriyor. Teknolojik egemenlik mevzusunun internasyonal ilişkilerde yarattığı dönüşüm ele alınırken, yalnızca yeni bir askeri teknoloji olarak değil, direkt siyasal sürece olan tesirleri, bu gelişmelerin temellerini izahat ve bu sebeple ortaya çıkan jeopolitik kırılmaları sınıflandırma mevzusu hala değerlendirilmesi ihtiyaç duyulan mühim bir mevzudur. 21. yüzyıl internasyonal aktörlerin bilimsel ve teknolojik gelişmelerde mesafe kat edebilmeleri ve bu tarz şeyleri kullanabilmeleri üstünden şekillenmektedir. Internasyonal alanda geleneksel egemenlik tanımının revize edilmesi sürecinde yeni bir parametre olarak karşımıza çıkan teknolojik gelişmeler, tarihsel süreçte olduğu şeklinde gelecekte de dünyanın politik dönüşümünde mühim bir rol üstlenecektir.
@EESeydanlioglu
1. Technological Sovereignty as a new parameter in the light of International Relations / Antalya Diplomacy Forum / Aydin Enes Seydanlioglu
2. Suni Zeka’nın Internasyonal İlişkiler Alanında Yarattığı Değişimler / Üçüncü Sektör Toplumsal Iktisat Dergisi / Mesut ASLAN- A.Aziz YILDIZ
Yoruma kapalı.